Aramızda “Ben sağlıklı beslenmek istemiyorum.” diyen var mı? Olmamalı da zaten. İstemeye istiyoruz ama hayata geçirmek o kadar kolay değil. Özellikle de her kafadan farklı bir sesin çıktığı, neyin iyi neyin kötü olduğuna karar vermenin zor olduğu günümüzde. Biz de en başa sarıp öncelikle sağlıklı ve dengeli beslenmenin ne olduğunu belirleyip birkaç öneri verelim dedik. İyi okumalar!
Sağlıklı Beslenme Nedir?
Sağlıklı beslenme kısaca, sağlığınızı korumak, iyi hissetmek ve enerji sahibi olmak için ihtiyacınız olan çeşitli yiyecekleri tüketme anlamına gelir. Bu besinler arasında protein, karbonhidrat, yağ, su, vitamin ve mineraller bulunur. Vücudunuzu, mümkün olan en iyi besinlerle beslemek istiyorsanız yapmanız gereken şey yiyeceklerin en doğal hallerini tüketmektir. İşlenmiş ve koruyucu madde içeren besinler kimyasal olarak değiştirilmiştir ve kaçınmakta fayda vardır. Çeşitli taze meyve, sebze, kepekli tahıllar, sağlıklı protein ve yağlar sağlıklı bir yaşam tarzı için en iyi seçeneklerdir.
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi’ne göre sağlıklı beslenme planı şunları içerir:
- -Meyve, sebze, tahıl ve yağsız/az yağlı süt ve süt ürünleri olabildiğince fazla,
- -Yağsız et, kümes hayvanları, balık, fasulye, yumurta ve fındıkgilleri içeren,
- -Doymuş yağ, trans yağ, kolesterol, tuz (sodyum) ve ilave şeker seviyesi olabildiğince az,
- -Günlük kalori ihtiyaçlarınız dahilinde kalan bir plan.
Dengeli ve sağlıklı beslenmek herkes için önemlidir. Fiziksel olarak aktif olmak ve sağlıklı bir kiloyu korumakla birleştiği zaman iyi beslenmek vücudunuzun güçlü ve sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Yediğiniz besinler bağışıklık sisteminizi, modunuzu ve enerji seviyenizi etkiler.
Sağlıklı Beslenmek İsteyenlere Öneriler
Sağlıklı beslenmenin tanımını aklımıza oturttuysak sıra geldi bu konudaki önerilerimizi sıralamaya!
Kendi yemeklerinizi hazırlayın.
Evde yemek pişirmek, yediğiniz şeyleri kontrol etmenize ve yemeğinizin içinde tam olarak ne olduğunun kontrolünü yapmaya yardımcı olur. Bu sayede daha az kalori tüketir ve kendinizi yorgun, şişkin ve sinirli hissetmenize sebep olan kimyasal katkı maddelerinden, ilave şekerden ve sağlıksız yağlardan korumuş olursunuz.
Ne yiyeceğinizi haftalık ya da aylık olarak planlayın.
Sağlıklı beslenme rutinine sahip olmanın en iyi yollarından biri, söylediğimiz gibi, düzenli olarak kendi yemeğinizi yapmaktır. Sizin ve ailenizin sevdiği birkaç sağlıklı tarif seçerek ve onlardan oluşan bir yemek programı oluşturarak sağlıklı beslenme düzenini oturtabilirsiniz. Bir hafta için 3-4 yemek planlayarak ve kalan günlerde de onlardan artanları tüketerek dışarıdan yemekten ve dondurulmuş ürünlere yönelmekten kaçınabilirsiniz.
Doğru değişiklikleri yapın.
Beslenmenizdeki sağlıksız yiyecekleri çıkarırken, bunları sağlıklı alternatiflerle değiştirmek önemlidir. Tehlikeli trans yağların sağlıklı yağlarla (kızarmış tavuğun yerine ızgarada somon gibi) değiştirilmesi sağlığınız için olumlu bir fark yaratacaktır. Bunu kontrollü yapmazsanız, örneğin hayvansal yağlardan vazgeçip işlenmiş karbonhidratları tercih etmeye başlamanın (sabahları sosis yemek yerine poğaça yemeye başlamak gibi) sağlığınız ya da modunuz üzerinde olumlu bir etkisi olmayacaktır.
Etiketleri okuyun.
Sağlıklı beslenmenin önemli bir ayağı bilinçli bir tüketici olmaktır. Bu sebeple alacağınız besinlerin değerlerini incelemeniz önemlidir. Sağlıklı olarak lanse edilen ürünlerin kaç tanesinde bol bol şeker, sağlıksız yağ ya da katkı maddesi olduğunu görseniz şaşırırsınız.
Yedikten sonra nasıl hissettiğinize odaklanın.
Bu şekilde, yeni alışkanlıklar kazanırken bunların sağlıklı ve lezzetli olanlardan yana olmasını sağlarsınız. Yediğiniz yiyecekler ne kadar sağlıklı olursa, yemekten sonra kendinizi o kadar iyi hissedersiniz. Aynı şekilde ne kadar fazla abur cubur yerseniz, o kadar rahatsız hisseder ve çabuk enerji tüketirsiniz.
Bol bol su için.
Artık sağlıklı beslenmenin ABC’si gibi bir şey su içmek. Su, atık ve toksinlerin sistemimizden atılmasına yardımcı olur ve susuzluk yorgunluk, düşük enerji ve baş ağrısına sebep olur. Ayrıca susuzlukla açlık çokça karıştırılan hislerdir. Bolca su tüketerek daha sağlıklı besin seçimleri yapabilirsiniz.
Tabaktaki besinlerin oranına dikkat edin.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi doğal besinleri beslenme türünüze dahil etmelisiniz. Diyetisyen Jessica Crandall’ın bu konudaki önerisi bu beslenme türünü tabaklarınıza dahil etmek ve her öğünde kural olarak kullanmak. Crandall’a göre tabağınızın yarısı nişastasız sebzeler içermeli, tabağınızın dörtte biri tahıl, çeyreği de tam tahıllı besinler, yoğurt gibi süt ürünleri ya da nişastalı sebzeler şeklinde karbonhidratlar içermeli. Kalan çeyrek ise yağsız proteinden oluşmalı. Tabii ki herkes için ideal olan bir karbonhidrat-yağ-protein oranı yok. Bu oranı sadece öneri olarak kabul edip kendi vücudumuza ve onun söylediklerine göre ilerlemeli ve gerektiğinde bir profesyonelden destek almalıyız.
Ne zaman yediğinize özen gösterin.
Kahvaltıyı atlamayın ve gün boyunca küçük öğünler tüketin. Bu da çok fazla duyduğumuz ama çoğumuzun umursamadığı bir konu. Günlük yaşamında kahvaltıya veya ara öğünlere ayıracak zaman yokmuş gibi görünebilir ama alışkanlığı kazanmak için ufak değişiklikler yapmak yeterli. Sağlıklı bir kahvaltı metabolizmayı hızlandırır, küçük öğünler ise gün çerisinde enerjinizi korumanıza yardımcı olur.
Sağlıklı beslenme önerilerimizden bir diğeri, gece geç saatlerde yemek yemekten kaçınmak. Sağlıklı beslenme ile ilgili araştırmalar, en aktif olduğunuz zamanlarda yemek yemenin ve sindirim sisteminize uzun aralar vermenin kilo kontrolünde yardımcı olacağını söylüyor.
Beslenmenize daha fazla meyve ve sebze ekleyin.
Vitamin, mineral, antioksidan ve lif açısından zengin olan meyve ve sebzeler, vücudunuza iyi bakmakla kalmaz, sağlıksız besinlerden vazgeçmeniz için de yardımcı olur. Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıklı beslenme önerilerinden biri olan daha fazla meyve ve sebze tüketimi için günde 5 porsiyondan fazla tüketilmesi öneriliyor. Sağlıklı beslenme diyet listenizi bu tür besinlerle doldurmayı unutmayın! Meyve ve sebze tüketimini arttırmak için yapabilecekleriniz:
- -Favori kahvaltılık gevreğinizin içine antioksidan zengini meyveler ekleyin.
- -Ananas, üzüm, portakal gibi doğal şekerli meyveleri tatlı yerine tüketin.
- -Pilav ya da makarnadan oluşan yan yemeğinizi renkli bir salata ile değiştirin.
- -İşlenmiş abur cubur yemek yerine sağlıklı abur cuburlar hazırlayın, humus ya da fıstık ezmesi gibi bir sosu havuç ya da grissini ile tüketmek gibi.